(HNM) – Âm nhạc là một trong những lĩnh vực sáng tạo sôi động, phổ biến và đang trên xây dựng thành xương nhọn của công ty văn hóa nước. Tuy nhiên, để phát triển công ty âm nhạc nói riêng và công việc văn hóa nói chung cần phải quan tâm đến vấn đề sở hữu trí tuệ, quyền tác giả bảo vệ. Đáng chú ý là công ty này ở nước ta ngày càng có nhiều dấu hiệu khởi động.
Ngăn chặn vấn đề các quyền của phạm vi
Trong số các tổ chức bảo vệ quyền tác giả âm nhạc, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) được nhắc đến đầu tiên bởi quy mô, hiệu quả hoạt động. Theo nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, Tổng Giám đốc VCPMC, từ khi thành lập (năm 2002) đến nay, trung tâm thực hiện nhiệm vụ chính là bảo vệ các quyền của tác giả đối với tác phẩm được pháp luật công nhận và giúp đỡ cơ quan quản lý nhà nước trong hoạch định, thực hiện chính sách về các quyền của tác giả, các quyền liên quan. Năm đầu, trung tâm chỉ có 274 tác giả thành viên, số tiền tác quyền thu được là 87 triệu đồng. Đến năm 2021, số tiền tác quyền thu được lên tới 157 tỷ đồng, trong đó phân phối lợi nhuận gần 100 tỷ đồng. VCPMC cũng là đại diện duy nhất của Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Liên minh quốc tế các hiệp hội các nhà soạn nhạc và lời thế giới – CISAC. Đến nay, trung tâm ký kết hợp đồng song phương với 87 tổ chức quyền bảo vệ tác giả âm nhạc tương ứng trên thế giới, có điều chỉnh phạm vi ở 129 quốc gia và vùng lãnh thổ, đồng thời bảo vệ lợi ích cho gần 5 triệu tác giả âm nhạc và lời trên thế giới.
Với giới tác giả âm nhạc Việt Nam, VCPMC là địa chỉ đáng tin cậy để gửi gắm những “con tinh thần” của mình. Nhạc sĩ Doãn Nho cho biết, không chỉ bản thân, nhiều nhạc sĩ cùng thời đã có quyền quản lý tác phẩm cho VCPMC và thực sự chỉ được nhận quyền tác giả từ khi là thành viên của trung tâm. Các quyền tiền đều được trợ giúp các nhạc sĩ cao tuổi ổn định cuộc sống.
Là một trong những tác giả được nhiều quyền tác giả nhất từ VCPMC, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung kể, năm 2006, số tiền tác quyền đầu tiên anh nhận từ trung tâm là 9 triệu đồng, nhưng năm 2021, anh đã được nhận hơn 1,2 tỷ đồng. “Đối với tôi đây là mái nhà, nơi mang lại cho tôi những lợi ích hợp pháp”, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung nói. Nhạc sĩ cũng thể hiện cảm xúc khi trung tâm đứng ra làm thủ tục để bảo vệ và lấy lại tên tác giả cho anh trong ca khúc “Vầng trăng khóc”… VCPMC cũng đang đồng hành cùng nhạc sĩ Giáng Son, Nguyễn Vĩnh Tiến , Hoàng Sông Hương… to make up the range of the rights.
Bên cạnh VCPMC, ở nước ta có hiệp hội ghi âm công nghiệp Việt Nam (RIAV) đang nỗ lực bảo vệ quyền lợi cho các đơn vị sản xuất bản ghi âm, ghi hình ca nhạc. Hội bảo vệ quyền của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc Việt Nam (APPA) tuy mới ra đời, bài hát cũng có những bước đi ấn tượng trong tác phẩm bảo vệ của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc, góp phần ngăn vấn đề phạm vi bản quyền .
Hạt nhân phát triển công việc văn hóa
Với nhiều tác giả âm nhạc, có quyền bảo vệ lợi nhuận giúp họ có được niềm đam mê trên con đường sáng tạo. Nhạc sĩ Hoài An chia sẻ: “Được yên tâm sáng tác là điều quan trọng nhất đối với các tác giả. Tôi từng tự đi đơn vị sử dụng tác phẩm để trả tiền quyền, mất nhiều công sức và thời gian. Không thể thiếu đơn vị thiện chí, thật lòng, khi bỏ cuộc ”. Từ khi quyền quản lý sản phẩm cho VCPMC, nhạc sĩ Hoài An thấy rằng, quyền lợi của mình được bảo đảm, thậm chí còn nhận được sự hỗ trợ vượt mức mong đợi, khiến nhạc sĩ và đồng nghiệp có hiệu lực hơn .
Là người nhiều năm tham gia xây dựng chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Viên chức Thường trực Ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, trong quá trình khảo sát, học tập kinh nghiệm ở Anh năm 2015, ông nhận tại quốc gia này, các bản quyền trung tâm bảo vệ âm nhạc rất phát triển và cùng cạnh tranh. Đó là cách để âm nhạc nền bảo vệ, người sáng tạo bảo vệ và đưa âm nhạc công nghiệp phủ sóng khắp thế giới.
“Trong quá trình phát triển công việc văn hóa, bản quyền tác giả là nhân quan trọng. Nghệ sĩ phải thực hiện cuộc sống bằng nghề để tiếp tục tạo ra tác phẩm truyền cảm hứng cho xã hội. Đó là lý do khi xây dựng chiến lược phát triển công nghệ văn hóa, chúng tôi mong muốn có nhiều hơn các bản quyền bảo vệ trung tâm trong tất cả các lĩnh vực ”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn trình bày đến.
Tâm huyết với công việc bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn chia sẻ, mặc dù đây là một lĩnh vực còn non trẻ ở nước ta, nhưng các luật lệ và các điều ước mà Việt Nam tham gia về quyền tác giả Cơ bản trả lời được yêu cầu bảo vệ quyền tác giả nói chung và quyền tác giả âm nhạc nói riêng. Song thực tế, các sản phẩm công nghiệp hóa văn bản trong nhiều lĩnh vực như âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật, bản xuất … vẫn bị phạm vi quyền, người sáng tạo và nhà sản xuất bị mất rất nhiều cơ hội thu lợi nhuận. Vì vậy, VCPMC và các quyền bảo vệ tổ chức cần hoạt động chuyên nghiệp, hiệu quả hơn, để các tác giả thêm động lực tạo nên những tác phẩm có chất lượng cao, có khả năng phục hồi trường và trở thành những người sản phẩm văn hóa mang lại nguồn lợi nhuận kinh tế lớn, đóng góp vào phát triển công nghiệp văn hóa.