Ông Nguyễn Trần Hoàng Phương – Quyền Viện Trưởng Viện Văn hóa Xã hội IST
Cao điểm du lịch năm 2022 vừa khép lại. TPHCM đã có niềm vui nổ tung du lịch nhưng lại liên kết với trạng thái “chấp nhận vá” về nhân lực. Theo ông Nguyễn Trần Hoàng Phương – Quyền Viện Trưởng Viện Du Lịch Xã Hội (IST), hậu đại dịch, điều mới nhất, ấn tượng nhất về du lịch TPHCM chính là thành phố đã nhận sức mạnh nội sinh và lần đầu tiên tạo trường, tạo sản phẩm riêng của mình. Tuy nhiên, bài toán về nhân lực vẫn cần nhiều giải pháp để bắt kịp khi yêu cầu.
Thưa ông, tháng 10 này là tròn 1 năm TPHCM thật sự mở cửa phục hồi kinh tế, xã hội sau đại dịch Covid-19, ông có nhận định ra sao về sự trở lại của ngành du lịch TP không?
Ông Nguyễn Trần Hoàng Phương – Quyền Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Du lịch Xã hội (IST): Trong 7 tháng đầu năm 2022, ngành Du lịch thành phố có những thông lệ chính xác. Tuy nhiên, số lượng khách hàng quốc tế vẫn còn rất “tự do” so với trước đại dịch Covid-19 cũng như công việc thu hút khách du lịch của Thành phố vẫn chưa tương xứng với năng lực, thế mạnh. Tuy nhiên, tôi ấn tượng nhất chính là lần đầu tiên khi có du lịch TPHCM làm du lịch cho chính mình. Mới đây, Thành phố Hồ Chí Minh vừa tung ra các chính sách là từng quận, huyện sẽ trở thành điểm đến. This đầu tư tập trung là một dấu hiệu cho thấy là TP đã nhìn nhận được vấn đề du lịch sinh. Thứ hai là TPHCM đã chuyển dần từ vai trò trung chuyển khách – nơi mà du khách chỉ ở đây trong khoảng 2 đêm, đầu và cuối đêm để trở thành một điểm đến hấp dẫn. Tức là khách du lịch đến Thành phố Hồ Chí Minh để du lịch tại Thành phố Hồ Chí Minh.
TPHCM đang chủ động phát triển sản phẩm du lịch đặc thù
Quay trở lại với nỗi lo về nhân lực ngành du lịch hậu đại dịch, theo ông thiếu hụt nhân lực căng thẳng như cao điểm du lịch vừa rồi còn diễn ra trong kỳ nghỉ sắp tới?
Ông Nguyễn Trần Hoàng Phương – Quyền Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Du lịch Xã hội (IST): Từ trước đến giờ thì du lịch vẫn bị khởi động về nhân sự đang diễn ra, nếu vô cao điểm thì cũng lập tức là mất tích. Nhất là thời điểm mở cửa sau ngày 15/3/2022, đó là giai đoạn cao điểm về du lịch, cụ thể từ tháng 3 năm nay cho đến tháng 9 như cầu và hoạt động cung cấp ứng dụng của ngành du lịch giống như là một cái đường thẳng đi lên. Tháng sau luôn cao hơn tháng trước. Nhân sự ngành du lịch nói chung, trong đó TPHCM trải qua mùa hè gần như rất căng thẳng và phải chấp nhận vá rất nhiều để có thể phục vụ khách hàng. Tất cả các mảng trong lịch bao gồm các nhà hàng, khách sạn, vận chuyển đều bị lệch trọng lượng. Một trong những chính nhân sự là do mọi người giờ đây mong muốn du lịch nội địa nhiều hơn. Trong khi, từ trước đến nay, du lịch trong nước gần như không phát triển quá nhiều. Những điểm đến ở quận 9, Hóc Môn, Nhà Bè và quận 8 của TPHCM cùng gặp khó khăn vì thiếu nhân sự phục vụ cho khách hàng tại chỗ.
Cũng ở nhân sự vấn đề, chúng ta phải nhìn ở hai mặt chất lượng và số lượng. Hiện tại số lượng có thể được chuẩn bị đi vào giai đoạn cân bằng nhưng thiếu về chất lượng. Ở đây là chất lượng cao, tại mình không thể nào đào tạo được nhân sự chất lượng cao. Bởi vì sau hai năm chịu tác động tiêu cực từ đại dịch, đa phần nhân viên của ngành du lịch đều mới ra trường và thiếu điều kiện để rút kinh nghiệm thực tế. Bằng cách nào đó, các doanh nghiệp du lịch vẫn phải tìm cách đưa ra nhóm nhân sự cũ quay trở lại vì đó là những người có kinh nghiệm, có kỹ năng, có chế độ và có nền tảng vững chắc thì họ mới có thể server được du khách một cách toàn diện. Đó là giải pháp trước mắt. Các doanh nghiệp cần có chính sách khuyến khích, kêu gọi người lao động du lịch có kinh nghiệm quay lại làm việc. Dài hơn nữa là tổ chức đào tạo lại, kết hợp với đào tạo mới nguồn nhân lực du lịch. Việc đào tạo cần chú ý quan trọng đến kiến thức, kỹ năng chuyên môn, năng lực chủ và chịu trách nhiệm thích ứng với tiền cảnh giới có nhiều biến đổi, nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch.
Còn về lâu dài, TPHCM phải dự báo được diễn ra thiếu nhân lực của ngành du lịch “vững chắc” từ năm 2023. Giai đoạn này của nguồn nhân sự là sinh viên của các chuyên ngành du lịch sẽ giảm rất mạnh bởi năm học 2020, 2021, số lượng sinh viên chỉ bằng ¾ năm trước. Nhân lực chất lượng cao của ngành du lịch vốn dĩ thiếu vào năm đào tạo đầy đủ giờ sẽ thiếu nhiều hơn mà khó có thể bù đắp được nguồn.
Theo ông, giải pháp thi cho bài toán nhân lực cho TPHCM trước mắt và thời gian dài sẽ ra sao? Và với vai trò của Viện nghiên cứu Du lịch Xã hội (IST), đơn vị sẽ có những trạng thái để đồng hành với ngành du lịch thành phố trong quá trình phục hồi?
Ông Nguyễn Trần Hoàng Phương – Quyền Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Du lịch Xã hội (IST): Theo tôi, hiện tại là cơ hội để thành phố Hồ Chí Minh khôi phục và phát triển nguồn nhân sự ở cả hai mặt số lượng và chất lượng. Ngay từ bây giờ, phải có nhiều chính sách thu hút về nhân sự từ các ngành học, các nghề khác để bồi dưỡng, đào tạo nâng cao, chuyên sâu về các dịch vụ du lịch. TPHCM có một lợi ích lớn so với các phương thức khác trong khôi phục nhân lực chính là dễ dàng thu hút người lao động từ các phương thức đổ vỡ. Nguồn nhân lực này khi được đào tạo nâng cao, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng luôn được các doanh nghiệp về du lịch, điểm đến và nhà hàng, khách sạn thu hút ngay để bổ sung, sàng lọc ra đội ngũ nhân viên chất lượng lượng cao hơn. Nhất là các đơn vị cung cấp loại hình du lịch MICE – nhân sự chất lượng cao luôn là đầu hàng yêu cầu của họ.
Ông Nguyễn Trần Hoàng Phương Giảng dạy trong lớp bồi dưỡng kỹ năng Bán Tour tại TPHCM
Còn lại về những dự báo về diễn biến thiếu nhân sự sau năm 2024, Viện Nghiên cứu Du lịch Xã hội (IST) có kế hoạch về các buổi trao đổi chuyên đề, chuyên sâu với những thông tin, chuyên mục hệ thống có thể cho doanh nghiệp du lịch, các địa phương có liên quan bắt vấn đề. Còn lại câu chuyện và bước chuẩn bị để giải quyết vấn đề này thực sự cần phải có sự đồng ý, chung tay, chung sức mạnh của cả hệ thống từ chính quyền, cơ sở và cộng đồng doanh nghiệp tại TP.HCM.
Ngay sau đại dịch và tiếp tục đến bây giờ, Viện nghiên cứu Du lịch Xã hội (IST) vẫn duy trì các lớp huấn luyện, bồi dưỡng chuyên sâu về quầy bar, bếp, buồng, phòng… cho nhân sự ngành du lịch muốn cập nhật cập nhật kiến thức, luyện kỹ năng để sẵn sàng quay lại trường này. Song quy mô các lớp vẫn còn hạn chế, cái mà chúng tôi muốn làm nhất là lan tỏa câu chuyện về dự báo, yêu cầu và giải pháp trước mắt, thiết bị thực hiện, khả thi nhất cho các nghiệp vụ du lịch trong tái cấu trúc, bổ sung, phát triển nhân sự một cách hiệu quả, gắn kết với việc góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch TPHCM.
Xin cảm ơn sự chia sẻ của ông với Tạp chí Khoa học phổ thông.