Đây là giải thưởng cấp Nhà nước được tổ chức hằng năm, nhằm tôn vinh những cuốn sách (bộ sách) có giá trị nổi bật về nội dung, tư tưởng, tri thức, thẩm mỹ; có tác động mạnh mẽ đến cộng đồng hoặc đóng góp chiều rộng về chuyên môn, được chúng tôi đón nhận, giới hạn chuyên môn đánh giá cao ở các lĩnh vực. Giải thưởng cũng tôn vinh những người sáng tác, những nhà hoạt động trong lĩnh vực xuất bản sách Việt Nam, góp phần phát hiện, lưu trữ, quảng cáo các tác phẩm có giá trị đến với đông đảo bạn đọc, tạo động lực kết thúc sản xuất ra bản phát triển theo đúng định hướng, phù hợp với nhập xu hướng.
Giải thưởng Sách quốc gia gồm 3 mức giải: A, B, C được trao cho 5 mảng: Chính trị, kinh tế; Khoa học tự nhiên và công nghệ; Khoa học xã hội và nhân văn; Văn hóa, văn học và nghệ thuật; Thiếu nhi. Ngoài ra còn có đặc biệt giải thưởng cho cuốn sách, xuất sắc nhất bộ sách trong các mảng; tùy chọn chất lượng sách tham gia dự giải có thể tăng lượng giải thưởng. Sách tham khảo giải thưởng được chấm qua ba hội đồng: Hội đồng chấm sơ khảo, Hội đồng chấm Chung khảo và Hội đồng giải thưởng Sách quốc gia. Từ mùa giải thứ 4, Ban tổ chức nâng cấp thành viên với độ tuổi đa dạng, đạt tiêu chuẩn về kiến thức chuyên môn, điều kiện, sức khỏe để thẩm định. Hội đồng sơ khảo, Hội đồng Chung khảo và Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia làm việc khởi động, cẩn thận, nghiêm túc, khách quan để lựa chọn những cuốn sách tiêu biểu, có giá trị cao để trao giải.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy nhận định: 2022 là năm thứ 5 thực hiện Giải thưởng Sách quốc gia nên quy định ngày càng bài bản, bảo đảm chặt chẽ, khách hàng, minh bạch. Các thành viên hội đồng có trách nhiệm trên nhiều lĩnh vực chuyên môn cùng trao đổi, thảo luận, đánh giá, nhận xét công khai, minh bạch … quyết định uy tín của giải thưởng. Quy trình giải ngày càng quan trọng hơn, đã được thu thập ý kiến của sự cân bằng và người có chuyên môn để xét nghiệm.
Theo thông tin từ Ban Tổ chức, tham dự giải thưởng Sách Quốc gia năm nay có 48/57 nhà xuất bản tham gia (tăng 1 nhà xuất bản so với Giải lần thứ tư) với 298 sách tên và sách, bao gồm 386 cuốn sách (tăng 14 cuốn sách và bộ sách, 21 cuốn sách). Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất hệ thống trao giải cho 26 giải, bộ sách (1 giải A, 9 giải Ba, 16 giải C). Các cuốn sách, bộ sách giải độc được đánh giá là những tác phẩm giàu tính sáng, mang tinh thần nhân văn sâu sắc, những công cụ Nghiên cứu khoa học hết sức mạnh công phu, nghiêm túc, có nhiều khoa học giá trị, xã hội và thực thi cao. Tuy nhiên, giải thưởng này chỉ có mảng sách Khoa học xã hội và nhân văn có giải A, mảng Chính trị, kinh tế; Khoa học tự nhiên và công nghệ; Văn hóa, văn học và nghệ thuật; Thiếu nhi đều không có giải A.
Lý giải về công việc này, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam Hoàng Phong Hà cho biết: Nguyên nhân là các tác phẩm không hội tụ đủ mọi tiêu chí về nội dung, hình thức để giải cao nhất. Nhiều cuốn sách được hội đồng giám sát phản biện, đưa lên giải A rồi hạ xuống giải B, C. “Tùy theo chất lượng sách mà hội đồng có thể tăng số lượng giải thưởng. Tuy nhiên, đến nay, không có mùa giải any ban tổ chức tìm kiếm được đủ năm giải A cho năm mục lục “- ông Hoàng Phong Hà nói.
Đối với giải B, năm nay, hai mảng Văn hóa, văn học và nghệ thuật và Thiếu nhi cũng không “rời mặt”, khi mảng Khoa học tự nhiên và công nghệ có tới 3 tác phẩm.
Nét mới trong Giải thưởng Sách quốc gia năm nay cũng là lần đầu tiên Ban tổ chức đã công bố trước tên các tác phẩm được đề cử, khác với công việc giữ kín tới lễ trao giải như mọi năm. Theo Ban tổ chức, thông qua sự thay đổi này, Hội đồng mong nhận được những góp ý từ cộng đồng, để kiểm tra việc giải quyết công việc, trao đổi chính xác hơn nữa.
Chia sẻ về sự mất tích của Văn học, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Nguyễn Nguyên cho biết, Ban Tổ chức khuyến khích các hội học, hội chuyên ngành, các công ty phát hành liên kết sách a. giải thưởng danh sách nhưng không được nhận nhiều sách từ các đơn vị. This also as an array of the text learning are being gued and love the most but not enough to the range tham gia giải.
Cũng theo Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam Hoàng Phong Hà, công việc nguyên nhân là do hai năm 2020-2021, nước ta chịu ảnh hưởng nặng nề từ COVID-19 dịch, các nhà xuất bản gặp rất nhiều khó khăn. Trong hai năm, hầu hết các nhà xuất bản hiện đại tái bản sách, không có nhiều đầu sách mới. Thêm một lý do nữa là quy trình giải quyết sách được nộp lưu chiểu từ 31/10/2020 đến 31/10/2021, chiểu sách nộp ngoài thời điểm này đều không đạt yêu cầu. Rất nhiều sách hay, chất lượng được các đơn vị xuất bản giới thiệu nhưng không đạt tiêu chuẩn nên đã bị loại. Vì thế mảng Văn hóa, văn học nghệ thuật năm nay không đủ số lượng. This is the all power of sorry – ông Hoàng Phong Hà chia sẻ.
Là giải thưởng uy tín của xuất bản, tôn vinh giá trị và người làm sách trong cả nước, Giải thưởng Sách Quốc gia cũng là cơ hội để các nhà xuất bản nhìn lại những thành quả lao động trong suốt một năm; bạn đọc cả nước có thêm kênh thông tin để cùng tìm kiếm sự đồng cảm sâu sắc qua cách giải thưởng có sự tương đồng với người đọc chính. Sau 4 lần tổ chức, Giải thưởng ngày càng được đánh giá luận, xã hội quan tâm, chú thích, có tác động đến giới hạn xuất bản cùng độc giả. Sau mỗi mùa giải, Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia đều họp lại để ghi lại những đóng góp ý kiến với tinh thần xây dựng, tìm cách hoàn thiện quy chế, nâng cấp giải thưởng qua các năm.
Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia mong muốn có thêm cơ chế, hỗ trợ chính sách, tạo điều kiện để các nhà xuất bản có nhiều sách hay, đề tài hay, gửi nhiều sách tham gia giải; tạo lớp tổ chức điều kiện bồi dưỡng tác giả, cho các tác giả có cơ hội trải nghiệm để viết sách chất lượng; kiến nghị tăng phần thưởng trao giải để khuyến khích những cá nhân, tập sách. – ông Hoàng Phong Hà nêu ý kiến.