Nơi đây có khí hậu mát mẻ quanh năm, sương mù kết hợp ẩm độ cao đặc trưng tạo nên những lớp rêu xanh phủ trên mái tầng, lớp như đồng bào Dao sinh sống và gắn bó với mảnh đất bao đời , bao thế hệ.
Riêng nét vẽ được giữ nhiều đời
Là một xã vùng III nằm ở phía Bắc huyện Vị Xuyên, xã Phương Tiến cách trung tâm thành phố Hà Giang 12 km. Men theo con đường cheo leo uốn cong như những sợi chỉ mảnh được tô giữa bạt ngàn rừng núi, thôn Xà Phìn ẩn hiện trong lớp mây mù bao quanh năm. Đặc trưng dễ thấy nhất là những mái nhà có lá được “phủ” một lớp rêu xanh.
Theo Trưởng thôn Xà Phìn Đặng Văn Th., Sở hữu những mái nhà băng này được phủ lên bởi đặc thù địa hình núi cao, độ ẩm và mát mẻ quanh năm, mỗi tháng có đến dưới 20 ngày mưa tạo điều kiện rất thuận lợi lợi nhuận để tồn tại và phát triển.
Bao đời nay, từng lớp rêu cứ thế dày lên, các tầng lớp như biết bao thế hệ dân tộc Dao ở đây đã sinh sống dựa vào dãy Tây Côn Lĩnh. Toàn thôn có 53 hộ dân sinh sống. Đa phần bà con vẫn giữ nguyên nếp nhà, nếp sống cũ, có trên 40 mái lá được phủ quanh năm. Những lớp rêu này như những tấm “cách nhiệt”, mùa Hạ giúp ngôi nhà mát mẻ, mùa Đông thêm ấm áp.
Cảnh sắc thiên cổ hùng vỹ, những cánh đồng bậc thang chín vàng khi mùa lúa chín, rồi trở lại với mình như những tấm gương phản chiếu đất trời khi đổ nước hay những gốc chè cổ thụ và đặc biệt là những tấm gương mảng xanh phủ trên mái lá được làm cho khách chìm trong cảnh sắc cao.
Tạm gác lại công việc vài ngày, anh Nguyễn Quyết một mình từ Hà Nội đến với Hà Giang và chọn thôn Xà Phìn làm điểm dừng chân. Anh Quyết chia sẻ, dù đã đi rất nhiều nơi dọc mảnh đất hình chữ S, nhưng không có ở đâu anh bắt gặp những mái nhà phủ rêu xanh như Xà Phìn. “Nhà lợp mái lá rất nhiều chỗ, nhưng để phủ lên trên mái nhà rất ít. Hơn nữa, ở đây, hầu hết các nếp nhà xưa được bà con giữ lại, vẫn còn nguyên nét hoang sơ, cổ kính, đặc trưng mà không phải ở đâu cũng có ”- anh Nguyễn Quyết chia sẻ.
Không chỉ ngắm được cảnh quan hùng vỹ, đến với Xà Phìn, du khách còn được cùng cô trải nghiệm hái chè, tham gia vào các công việc sản xuất ra thứ gì đó bằng tiếng, được thỏa sức mình trong dòng nước mát lạnh, được tự tay bắt cá trên ruộng bậc thang. To rồi tối đến, ngồi quằn quại bên bếp lửa, du khách thưởng thức những đặc sản địa phương, nghe hát giao duyên và nâng chén rượu, rượu của đồng bào Dao.
Phát triển mounting du lịch với văn bản sắc hóa tồn tại
Được xác định là địa phương có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng, UBND tỉnh Hà Giang ban hành Kế hoạch số 43 / KH-UBND về việc phát triển sản phẩm du lịch tỉnh Hà Giang giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, thôn Xà Phìn, xã Phương Tiến được đánh giá là “địa điểm có năng lực, bao gồm văn hóa dân tộc Dao, có thế mạnh phát triển du lịch trải nghiệm sinh thái, bậc thang dãy núi Tây Côn Lĩnh, ẩm thực cá Hồi, đồi chè Shan tuyết cổ thụ, cảnh quan đẹp như suối, thác nước. Show nay, nhiều đoàn du khách trong nước và bên ngoài tham quan du lịch ”. UBND tỉnh Hà Giang đặt mục tiêu triển khai xây dựng và công nhận thôn Xà Phìn trở thành Làng văn hóa du lịch biểu tượng gắn với chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), thời gian thực hiện quý III / 2022 và hoàn thành quý IV / 2022.
Theo Phó Chủ tịch UBND xã Phương Tiến Cấn Văn Hiển, Định hướng phát triển du lịch của địa phương tập trung vào các sản phẩm du lịch. Đu khách có thể trải nghiệm các phương thức sản xuất nông nghiệp như trồng lúa trên bậc thang, thu hoạch, chế độ biến tấu, tham gia vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, hệ thống nghi lễ của bà con.
Nhận thức được khả năng phát triển du lịch dựa vào tài nguyên có sẵn, một số dân cư tại Xà Phìn đã bắt tay vào xây dựng, phát triển homestay nhằm phục vụ khách du lịch. Anh Tương Văn Thành, chủ homestay tại thôn Xà Phìn cho biết, với những nét đẹp của thiên nhiên có sẵn, cùng với nét riêng của văn bản hóa, du khách đến đây đi một điểm, nhưng được trải nghiệm nhiều thứ. Do đó, dù mới đưa vào khai thác nhưng cơ sở của anh Thành luôn ở trạng thái “full room”.
Giữ lại bản sắc dân tộc, dựa vào đó để khai thác, phát triển du lịch là hướng đi mà nhân dân hướng tới. Bà xác định bảo vệ những nét đẹp văn hóa, thích ứng linh hoạt với tình hình mới từ đó cải tạo cơ sở vật chất để vừa tạo cảnh quan xanh – sạch – đẹp, vừa có môi trường sống “sạch”. Đó là yếu tố then chốt để phát triển du lịch lâu dài, vững chắc.
Theo Trưởng thôn Xà Phìn Đặng Văn Tháu, trước đây, bà chủ yếu sinh sống bằng việc phát triển nông nghiệp, trồng lúa, đời sống kinh tế khá khó khăn, nhưng từ khi chuyển hướng sang phát triển du lịch, bà nhận đời sống có nhiều thay đổi, từ cảnh quan, môi trường sạch sẽ, đến việc có thêm nguồn thu từ khác du lịch. Thôn đưa ra quy ước, chuồng trại nuôi phải đưa ra khỏi nhà; nhà nào cũng phải có riêng sinh viên bảo vệ. Đến nay, hầu hết các hộ dân đều thực hiện tốt.
Thiên nhiên Việt Nam phong phú, cảnh sắc tươi đẹp không chỉ trong mắt du khách Việt mà được đánh giá cao bởi du khách quốc tế. Đánh thức, phát triển du lịch xanh, du lịch trải nghiệm với đời sống người dân bản địa luôn thu hút được lượng khách du lịch rất lớn. Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo, sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, Xà Phìn vẫn giữ được nguyên trạng những nét hoang sơ, cổ kính, những nét đặc trưng của đồng bào Dao, dựa vào đó để khai báo thác nguồn du lịch tài nguyên. Từ đó, bà con có thêm nguồn thu, nâng cao đời sống.